Wat is een goede juridische vertaling?
Bijgewerkt op: 21 dec. 2018
“Wat is een goede juridische vertaling?” vraagt men mij wel eens sinds ik in dit vak gestart ben. Vaak met de ondertoon: “komaan, je bent tweetalig opgevoed, hoe moeilijk kan het dan zijn om terminologie te vertalen waarvoor uitgebreide woordenboeken bestaan”?
Omdat de term “juridische tekst” op zich al alle richtingen uit kan, concentreer ik me voor deze blogpost op het vertalen van door advocaten geproduceerde documenten zoals dagvaardingen, verzoekschriften, conclusies en beroepsaktes.
Het klopt dat zeker ons Continentaal-Europees recht staat of valt met geijkte terminologie. Vaak is die terminologie voor de gemiddelde leek erg technisch en daarom moeilijk te begrijpen. En ondanks het feit dat de jongste jaren toch geijverd wordt voor een modernisering van de rechtstaal (waarover in een latere post meer), zijn sommige woorden en formules nu eenmaal ingebakken in ons vooral schriftelijke rechtssysteem.
Een goede juridische vertaler moet dus in de eerste plaats kennis en begrip hebben van de geijkte terminologie. De voornaamste reden waarom ik de loutere “woordenboek-adepten” moet teleurstellen is deze: je kan geen goede juridische vertaling produceren wanneer je niet begrijpt om welke juridische reden welke term gebruikt wordt in deze of gene tekst. In een dagvaarding staan andere formules dan in een conclusie, in een beroepsakte staan er nog andere, en die moet je allemaal kennen of je vertaling – zelfs naar betekenis correct – wordt afgekeurd.
Een dagvaarding, verzoekschrift of conclusie bestaat uiteraard niet enkel uit de geijkte formules: het grootste deel ervan wordt gevormd door het feitenrelaas en de juridische argumentatie. En dààr zit voor de vertaler eigenlijk de echte uitdaging.
Deze inhoud van een juridisch document opgesteld door een advocaat, is vaak in een specifieke juridische stijl geschreven, maar bevat doorgaans minder technische terminologie. Bij de vertaling is het dan ook noodzakelijk om de inhoud perfect weer te geven, zonder te interpreteren, maar toch in een dermate vlotte stijl dat de uiteindelijke lezer – dus uiteindelijk de rechter – overtuigd kan worden door het schriftelijke “pleidooi” van de advocaat-auteur.
Bij het vertalen van vonnissen geldt dezelfde regel, maar hierbij moet bovendien in acht genomen worden dat de inhoud begrijpelijk moet zijn voor de in de zaak betrokken partijen, de particuliere rechtssubjecten zelf dus.
Hoewel een juridisch vertaler dus nooit een creatief vertaler zal worden, is het de combinatie van letterlijke weergave van de brontekst en een vlotte schrijfstijl in de doeltekst, wat van het juridisch vertalen een dans op het slappe koord maakt.